Với người Mường ở Hòa Bình, họ có nhiều bí truyền trong kỹ thuật nhuộm răng đen mà cho đến tận ngày nay rất ít sách vở tư liệu còn lưu giữ. Nhuộm răng không chỉ là một truyền thống văn hóa mà còn giúp cho răng chắc khỏe, đồng thời thể hiện được nét đẹp và sự duyên dáng của phụ nữ Mường.
Cách trung tâm Hà Nội hơn 60km, làng Mường Cả (còn gọi là Chanh Cả - xã Vĩnh Đồng - Hòa Bình) là nơi ở của một số ít người dân tộc Mường vẫn còn giữ được hàm răng đen theo tục truyền thống cho tới tận bây giờ.
Phụ nữ Mường xưa mặc trang phục dân tộc, đầu quấn khăn trắng và có nụ cười với hàm răng đen khỏe mạnh được coi như chuẩn mực của cái đẹp, của sự đảm đang và khéo léo.
Mế Nghinh, một trong số ít những người cao tuổi còn giữ được hàm răng đen bóng ở làng chia sẻ, để nhuộm răng được đen và đều, người Mường dùng quả Sống thái ra phơi khô rồi nấu lên để lấy nước ngậm.
Sau đó đến công đoạn phức tạp hơn là phải dùng quả Mè để dính lên răng, nhưng trước khi dính, quả Mè được tách vỏ giã nhỏ đem dán lên các công cụ lao động để thử phản ứng màu nhuộm, sau đó đem bọc lá chuối tiêu để nướng, rồi mới chính thức dính lên răng.
Mế Bìm 64 tuổi cho tới giờ vẫn còn nhớ vị chua chát và cảm giác tê buốt khi phải thực hiện quá trình nhuộm răng hồi còn trẻ, trong quá trình đó không được ăn uống gì chỉ húp cháo.
Khi mọi công đoạn nhuộm răng đã hoàn tất, hàm răng sẽ trở nên đen bóng và nhìn ở góc độ nào cũng thấy đẹp theo quan niệm thời xưa.
Mế Gòn năm nay hơn 70 tuổi mà vẫn phải làm công việc chăn trâu từ hồi còn nhỏ, mế tâm sự năm 16 tuổi mế phải nhuộm răng đen để còn đi lấy chồng, lúc sinh con mế phải thường xuyên xúc miệng bằng nước nóng để giữ cơ thể khỏe mạnh nên dần dà hàm răng không còn đen như trước.
Mế tâm sự "16 tuổi là độ tuổi răng đủ chín, không quá non cũng không quá già để nhuộm và giữ được màu". Đồng thời lúc đó lấy chồng là đẹp nhất.
Trong làng Mường Cả giờ chỉ còn độ khoảng gần chục mế chủ yếu là cao tuổi, giữ được hàm răng đen duyên dáng.
Nói đến tục nhuộm răng, những người phụ nữ Mường đều tự hào vì những phương thức bí truyền của tục nhuộm răng mang bản sắc riêng của người Mường và họ chính là những người đang giữ gìn nét đẹp đẹp văn hóa một thời.
Chính sự phát triển về văn hóa xã hội, giúp những thế hệ các cô gái trẻ người Mường được tiếp xúc, giao thoa với xã hội hiện đại bên ngoài đã làm mất đi bản sắc riêng và khiến các cô gái Mường không còn mặn mà với hàm răng đen cổ xưa nữa. Giờ đây hình ảnh "hàm răng đen duyên dáng" chỉ còn trong hoài niệm và câu chuyện kể của những người đi trước.
Hoàng Nam - baogiaothong.vn
Chuyển đổiChuyển đổi Cảm xúcCảm xúc